Για δεκαετίες, οι άνθρωποι και
ειδικοί υποστήριζαν ότι η χοληστερόλη που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα αυξάνει τα
επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και προκαλεί καρδιακές παθήσεις.
Αυτή η ιδέα μπορεί να ήταν ένα ορθολογικό
συμπέρασμα με βάση τη διαθέσιμη επιστήμη πριν από 50 χρόνια, αλλά πιο πρόσφατα
στοιχεία (1) δεν την υποστηρίζουν.
Αυτό το άρθρο εξετάζει προσεκτικά την τρέχουσα
έρευνα σχετικά με τη χοληστερόλη που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα και το ρόλο που
παίζει στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και στις καρδιακές παθήσεις.
Καταρχάς,
ας δούμε τι είναι η χοληστερόλη!
Η χοληστερόλη είναι μια κηρώδης, λιπαρή ουσία που
εμφανίζεται φυσικά στο σώμα μας.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η χοληστερόλη είναι
επιβλαβής, αλλά η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ σημαντική γιατί παίζει
καθοριστικό ρόλο στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού.
Ποσότητες χοληστερόλης απαντώνται στις μεμβράνες κάθε κυττάρου στο σώμα μας.
Επίσης, η χοληστερόλη είναι απαραίτητη ώστε το
σώμα μας να φτιάχνει ορμόνες και να συνθέτει την βιταμίνη D, καθώς και να
εκτελεί διάφορες άλλες σημαντικές λειτουργίες. Με απλά λόγια, δεν θα μπορούσαμε
να επιβιώσουμε χωρίς αυτήν.
Το σώμα μας συνθέτει από μόνο του όλη τη
χοληστερόλη που χρειάζεται, αλλά απορροφά επίσης σχετικά μικρή ποσότητα από
ορισμένα τρόφιμα, όπως τα αυγά, το κρέας και τα πλήρη λιπαρά γαλακτοκομικά
προϊόντα.
Η χοληστερόλη, λοιπόν, είναι μια ουσία την οποία
χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε.
Πώς επηρεάζει η προσλαμβανόμενη από τα τρόφιμα χοληστερόλη τη χοληστερόλη του αίματος
Η ποσότητα χοληστερόλης στη διατροφή μας και η ποσότητα
χοληστερόλης στο αίμα μας είναι πολύ διαφορετικά πράγματα.
Αν και μπορεί να φαίνεται λογικό ότι
η κατανάλωση χοληστερόλης θα αυξήσει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, συνήθως
δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο.
Ο οργανισμός ρυθμίζει αυστηρά την ποσότητα
χοληστερόλης στο αίμα ελέγχοντας τη παραγωγή χοληστερόλης.
Όταν η διατροφική πρόσληψη χοληστερόλης μειώνεται,
το σώμα μας συνθέτει περισσότερη! Όταν τρώμε μεγαλύτερες ποσότητες χοληστερόλης
από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός, το σώμα μας συνθέτει λιγότερη. Εξαιτίας
αυτού, τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερίνη έχουν πολύ μικρό
αντίκτυπο στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα στους περισσότερους ανθρώπους.
Ωστόσο, σε κάποιους, τα τρόφιμα υψηλής
περιεκτικότητας σε χοληστερόλη αυξάνουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Αυτοί
οι άνθρωποι αποτελούν περίπου το 40% του πληθυσμού και συχνά αναφέρονται ως
“Hyperresponders” (2). Η τάση αυτή θεωρείται ότι
συνδέεται με γενετικούς παράγοντες.
Παρόλο που η χοληστερόλη που λαμβάνουμε από τα
τρόφιμα αυξάνει ελαφρώς την LDL σε αυτά τα άτομα, δεν φαίνεται να αυξάνει τον
κίνδυνο καρδιακής νόσου.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η γενική αύξηση των
σωματιδίων LDL συνήθως αντανακλά την αύξηση των μεγάλων σωματιδίων LDL – όχι
των μικρών, LDL. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι που έχουν κυρίως μεγάλα
σωματίδια LDL έχουν μικρότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων (3).
Οι “Hyperresponders” εμφανίζουν επίσης αύξηση των
σωματιδίων HDL, γεγονός που αντισταθμίζει την αύξηση της LDL με τη μεταφορά της
περίσσειας χοληστερόλης πίσω στο ήπαρ για αποβολή από το σώμα.
Ως εκ τούτου, ενώ οι “Hyperresponders” βλέπουν να αυξάνονται τα επίπεδα
χοληστερόλης όταν αυξάνουν τη πρόσληψη χοληστερόλης από τα τρόφιμα, ο λόγος LDL
προς HDL όμως σε αυτά τα άτομα παραμένει ο ίδιος και ο κίνδυνος καρδιακής νόσου
τους δεν φαίνεται να ανεβαίνει.
Φυσικά, υπάρχουν πάντα εξαιρέσεις, εξ’ ου και
ορισμένα άτομα μπορεί να δουν δυσμενείς επιπτώσεις από την κατανάλωση
περισσότερων τροφών πλούσιων σε χοληστερόλη.
Χοληστερόλη προσλαμβανόμενη από τα τρόφιμα και καρδιακές παθήσεις
Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, η καρδιακή
νόσος δεν προκαλείται μόνο από τις συγκεντρώσεις στο αίμα χοληστερόλης.
Πολλοί παράγοντες εμπλέκονται στη νόσο,
συμπεριλαμβανομένης της φλεγμονής, του οξειδωτικού στρες, της υψηλής αρτηριακής
πίεσης και του καπνίσματος.
Ωστόσο, το μαγείρεμα τροφών με αυξημένη
συγκέντρωση σε χοληστερόλη σε υψηλή
θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει το
σχηματισμό οξυστερόλης.
Οι επιστήμονες έχουν υποθέσει ότι τα
υψηλά επίπεδα οξυστερόλης στο αίμα μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη
καρδιακών παθήσεων, αλλά απαιτούνται περαιτέρω στοιχεία προτού να καταλήξουμε
σε ισχυρά συμπεράσματα.
Πολλές έρευνες έχουν διεξαχθεί ειδικά για τα αυγά.
Τα αυγά αποτελούν σημαντική πηγή χοληστερόλης ωστόσο αρκετές μελέτες έχουν
δείξει ότι η κατανάλωσή τους δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών
παθήσεων(4, 5).
Επιπλέον, τα αυγά μπορούν ακόμη και να βελτιώσουν
τα προφίλ των λιποπρωτεϊνών μας, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο
περαιτέρω.
Μια μελέτη συνέκρινε τα αποτελέσματα κατανάλωσης ολόκληρων
αυγών και αυγών χωρίς κρόκο όσον αφορά τα επίπεδα χοληστερόλης.
Οι άνθρωποι που έτρωγαν τρία ολόκληρα αυγά
ημερησίως εμφάνισαν μεγαλύτερη αύξηση στα σωματίδια HDL και μεγαλύτερη μείωση
των σωματιδίων LDL από εκείνους που κατανάλωναν ισοδύναμη ποσότητα αυγών χωρίς
τον κρόκο (6).
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η
κατανάλωση αυγών μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για όσους πάσχουν από διαβήτη,
τουλάχιστον στο πλαίσιο μιας κλασικής δυτικού τύπου διατροφής. Ορισμένες
μελέτες δείχνουν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου σε άτομα με διαβήτη που τρώνε
ολόκληρα αυγά (7).
Τρόποι
για να μειώσουμε τη χοληστερόλη στο αίμα
Εάν έχουμε υψηλή χοληστερόλη, μπορούμε να τη μειώσουμε με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως
- την απώλεια πρόσθετου βάρους. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι μια μέτρια απώλεια βάρους 5-10% μπορεί να μειώσει τη χοληστερόλη.
- την κατανάλωση τροφίμων, τα οποία βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης. Αυτά περιλαμβάνουν το αβοκάντο, τα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς, τα φρούτα και τα λαχανικά.
- την
υιοθέτηση σωματικής δραστηριότητας. Μελέτες έχουν δείξει ότι η άσκηση βελτιώνει
τα επίπεδα χοληστερόλης και την υγεία της καρδιάς.
Πηγές από το internet:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6024687/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3328488
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10856769
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16340654
- https://www.bmj.com/content/346/bmj.e8539
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23021013
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23676423
Δήμητρα Αλεξανδρή
Διατροφολόγος- Διαιτολόγος
Εξειδικευμένη στην Μεταβολομική Ανάλυση
NLP Coacher